Cannabinoid là những chất có giá trị to lớn trong cây cần sa. Nhưng bên cạnh đó, terpene cũng quan trọng không kém.
Terpene là các phân tử góp phần tạo nên mùi thơm đặc trưng của cây cần sa/gai dầu. Mỗi terpene đều có mùi thơm riêng và có thể có tác dụng y học nhất định. Đã có giả thiết rằng terpene cũng có thể tham gia vào “hiệu ứng cộng hưởng” cùng với các cannabinoid, tuy nhiên điều này vẫn chưa được khoa học chứng minh một cách chắc chắn.
Dưới đây là sơ lược về một số terpene chính và tác dụng của chúng:
Myrcene
Là terpene được tìm thấy nhiều nhất trong cần sa (có thể chiếm tới 60% tỉ lệ tinh dầu), và cũng được tìm thấy rất nhiều trong hoa bia, hoa quả chua, nguyệt quế, bạch đàn, xạ hương, sả, và nhiều loài cây khác nữa. Mùi của nó được miêu tả là khá giống với mùi đinh hương.
Đặc biệt, một số giống xoài có chứa hàm lượng myrcene cao. Nhiều người sử dụng cần sa cho rằng họ đạt được trạng thái “phê” mạnh hơn khi hút cần sa sau khi ăn xoài. Tác dụng này có thể đến từ sự cộng hưởng của myrcene với các thành phần cannabinoid.
Các tác dụng y học của myrcene có thể có là: gây buồn ngủ, xoa dịu, giảm đau, chống ung thư và chống oxy hóa.
Limonene
Mùi đặc trưng của vỏ quả cam, chanh, bưởi chính là do limonene. Terpene này cũng có mặt rất nhiều trong một số giống cần sa nhất định, tạo nên mùi phảng phất cam, chanh. Limonene có thể giúp người dùng THC cảm thấy tỉnh táo và dễ chịu hơn.
Tác dụng y học có thể có là: chống oxy hóa và chống viêm, chống lo âu, giảm đau, chống ung thư và ngăn ngừa tiểu đường.
Beta-caryophyllene
Đây chính là terpene góp phần tạo nên mùi thơm cay và nồng của hạt tiêu đen, quế, đinh hương, húng quế…, đồng thời cũng có mặt trong một số giống cần sa.
Terpene này được cho là có thể giúp chống viêm, hỗ trợ giấc ngủ, ung thư và giảm đau.
Pinene
Pinene là nguồn gốc của mùi thông, đặc biệt có nhiều trong nhựa thông. Chúng cũng được tìm thấy trong nhiều cây thực vật khác, ví dụ như cây hương thảo.
Trong y học trị liệu, terpene này được sử dụng cho việc long đờm, giãn phế quản, chống viêm và kháng khuẩn. Ngoài ra, nó còn giúp cải thiện trí nhớ. Pinene có khả năng giúp người sử dụng cần sa giảm đi tác dụng phụ lên trí nhớ ngắn hạn của THC.
Terpineol
Terpene này góp phần tạo nên mùi hoa tử đinh hương. Alpha-terpineol đã được biết tới với tác dụng thư giãn, chống oxy hóa, kháng sinh, và chống lại sốt rét. Ngoài ra, nó còn có thể chống ung thư, chống viêm, giảm buồn nôn và giúp dễ ngủ.
Linalool
Mùi hoa oải hương từ lâu đã được sử dụng trong việc hỗ trợ giấc ngủ. Terpene này còn có khả năng chống trầm cảm, loạn thần, giảm lo âu, chống viêm, giảm đau và chống co giật.
Linalool cũng đã được cấp phép để sử dụng như hương liệu của thuốc trừ sâu tự nhiên. Hơi nước chứa linalool là một biện pháp tốt để đẩy lùi côn trùng như ruồi quả, chấy rận và gián.
Không chỉ có vậy, còn có rất nhiều terpene khác cũng có mặt trong một số giống cần sa/ gai dầu như valencene, alpha-eudesmol, beta-elemene, alpha-bisabolol, humulene, terpinolene…
Terpene tạo nên hiệu ứng của các giống cần sa đặc trưng
Có vô số giống cần sa khác nhau trên thế giới, mỗi một giống trong số đó lại cho một hiệu ứng khác nhau khi sử dụng. Vậy, điều gì tạo nên sự khác biệt đó?
Lý do một phần là do hàm lượng cannabinoid trong loại cần sa đó. Ví dụ: tỉ lệ cannabinoid cao hay thấp, tỉ lệ THC/CBD là bao nhiêu… sẽ đem đến các tác dụng khác nhau. Thế nhưng, một phần khác lại chính là do terpene.
Lấy ví dụ, các giống có mùi chanh tương ứng với nhiều limonene như Sour Diesel, Super Lemon Haze sẽ cho tác dụng giải tỏa căng thẳng hiệu quả. Các giống có mùi cay hạt tiêu do chứa nhiều beta-caryophyllene như Bubba Kush, OG Kush sẽ giúp bạn giảm đau và ngủ ngon hơn. Tương tự, các giống có mùi thông của pinene như Jack Herer, Blue Dream, sẽ có thể đem lại sự tỉnh táo và ngược lại, các giống chứa nhiều myrcene như Northern Light chắc chắn sẽ khiến bạn cực kỳ buồn ngủ.
Chính vì terpene có những tác dụng đặc trưng như vậy, nhiều nhà sản xuất cần sa/gai dầu có thể thêm các terpene có nguồn gốc không từ cần sa vào sản phẩm của mình để giúp chúng có được những tác dụng mong muốn. Nhiều người thậm chí còn trộn nhiều terpene riêng lẻ lại với nhau theo tỉ lệ nhất định để mô phỏng lại mùi hương của một số giống cần sa kinh điển.
Terpene chiết xuất từ cần sa hay không không quan trọng. Theo nghiên cứu, limonene từ cần sa hay limonene chiết xuất từ cam, chanh đều là hai phân tử giống nhau, đều cho tác dụng như nhau. Điều quan trọng hơn cả là quy trình chiết xuất terpene phải đảm bảo an toàn về nguyên liệu, thành phần, kỹ thuật, và không chứa tạp chất không mong muốn.
Hiệu ứng cộng hưởng
Giả thiết về hiệu ứng này được gói gọn trong câu: “Sức mạnh của một tập thể luôn lớn hơn tổng sức mạnh của từng cá nhân trong tập thể đó.” Để dễ hình dung, bạn thử nghĩ xem, giả sử bạn là một người có những điểm mạnh riêng và điểm yếu riêng, bạn sẽ cần một người cộng sự có khả năng hạn chế các điểm yếu này và nâng cao các điểm mạnh của bạn lên. Đó chính là mấu chốt của sự làm việc nhóm hiệu quả, và đó chính là cách mà các cannabinoid và các hoạt chất thực vật khác trong cây cần sa/gai dầu hoạt động.
Ứng dụng ngay trong thực tế, các giống cần sa với hàm lượng THC quá cao và CBD quá thấp sẽ có nguy cơ đem lại tác dụng phụ nhiều hơn, như hoảng loạn, hoang tưởng, buồn nôn… so với các giống có nhiều CBD hơn.
Ngoài ra, cũng đã có nghiên cứu cho thấy nếu chỉ sử dụng chiết xuất CBD đơn lẻ (không chứa một cannabinoid nào khác), hiệu quả y tế của sản phẩm đó sẽ hạn chế và sẽ cần một lượng CBD lớn hơn để làm triệu chứng bệnh thuyên giảm so với việc sử dụng chiết xuất CBD toàn phần - loại chiết xuất mà ngoài CBD ra, bạn còn thu được phần lớn các cannabinoid, terpene và flavonoid khác trong cây cần sa/gai dầu.
Khi sử dụng CBD đơn lẻ, tác dụng y tế của nó theo liều lượng thường tương ứng với một biểu đồ hình chuông. Với liều thấp đến vừa phải, tác dụng sẽ tăng dần, nhưng sau khi liều lượng vượt qua ngưỡng phù hợp, tác dụng thuốc sẽ giảm đi. Điều này có nghĩa là, khi sử dụng quá ít hay quá nhiều CBD đơn lẻ, bạn sẽ thu được ít tác dụng hơn.
Tuy vậy, CBD trong chiết xuất toàn phần theo những nghiên cứu mới đây không cho thấy phương thức hoạt động theo mô hình như vậy, ít nhất là cho tác dụng chống viêm và chống trầm cảm. Hiệu quả của CBD chiết xuất toàn phần có thể luôn tăng thêm khi bạn tăng liều lượng, thay vì bị suy giảm đi như so với CBD trong chiết xuất đơn lẻ.